Voor mij, als veterinair natuurgeneeskundig therapeut staat welzijn van het dier hoog in het vaandel. Maar wat is welzijn eigenlijk? Wanneer je aan verschillende mensen vraagt wat zij onder welzijn verstaan, dan is de kans groot dat je verschillende antwoorden krijgt. Dierenwelzijn gaat over de kwaliteit van het leven zoals het door het dier wordt ervaren. Goed welzijn betekent voor dieren, dat er voldaan wordt aan de natuurlijke behoeftes van het dier. De natuurlijke behoeftes zijn voor ieder dier en diersoort verschillend. Omdat dieren niet kunnen praten, moet het welzijn van dieren gemeten of beoordeeld worden. Gedrag, gevoel en gezondheid (fysiek, mentaal en energetisch) zijn hierbij de belangrijkste indicatoren.Er bestaat zelfs een Wet dieren waarin de intrinsieke waarde van het dier centraal staat.
Om de meetbaarheid van dierenwelzijn makkelijker te maken, heeft de commissie Brambell in 1965 de basis gelegd voor de vijf vrijheden. In 1993 is de Farm Animal Welfare Council (FAWC) verder gegaan met de ontwikkeling en zijn gekomen met de volgende vijf vrijheden:
- Vrij van dorst, honger en ondervoeding
- Vrij van fysiek en mentaal ongemak
- Vrij van pijn, verwonding en ziektes
- Vrij van angst en chronische stress
- Vrij om natuurlijk gedrag te vertonen
Machteld Huber is arts en onderzoeker en bedenker van het concept van Positieve Gezondheid. Positieve Gezondheid gaat over welzijn van mensen. Samen met het kernteam van Stichting Natuurlijk Gezond Noord Limburg heb ik onlangs de basistraining Positieve Gezondheid afgerond. Positieve Gezondheid zegt dat gezondheid veel meer is dan de medische gezondheid (wel of niet ziek zijn). Belangrijker is hoe je als mens met een ziekte of beperking omgaat en welke behoeftes, wensen en verlangens je hebt. Binnen Positieve Gezondheid zijn 6 dimensies bepaald; lichaamsfuncties, mentaal welbevinden, zingeving, kwaliteit van leven, meedoen en dagelijks functioneren. Deze dimensies zijn terug te vinden in het gesprekstool Het Spinnenweb Positieve Gezondheid.
En dieren? Wordt er wel eens aan hen gevraagd wat welke behoeftes, wensen en verlangens zij hebben? Tijdens consulten of tijdens gesprekken met diereigenaren maak ik dierenwelzijn bespreekbaar. Uit de antwoorden die ik krijg kan ik opmaken dat diereigenaren niet altijd in de gaten hebben dat hun dier fysiek en mentaal ongemak vertoont, angstig is of gestresseerd is. Ook zijn ze niet altijd op de hoogte wat het natuurlijk gedrag van hun (huis)dier is. Neem als voorbeeld een Siberische Husky. Een sociaal, onafhankelijke en atletische hond met een grote bewegingsdrang en dol op trekken. En met name het laatste is waar veel Husky eigenaren tegen aan lopen. “Hij trekt zo aan de riem”.
Pijn en ongemak her- en erkennen bij jouw dier is ook niet altijd even eenvoudig. Daar zijn meerdere redenen voor. Veel dieren zijn meester in het verbergen van pijn en ongemak. In de natuur is het namelijk onverstandig om zwakte te laten zien. Dieren die mishandeld worden – waarbij het dierenwelzijn op ontoelaatbare manier wordt geschaad – hebben geleerd geen natuurlijk gedrag te vertonen en zeker geen pijn. Dan heb je ook nog de dieren die van nature geen pijn laten zien omdat dit bij hun genenpakket hoort.
Om diereigenaren bewust te maken van het welzijn van hun eigen dier, heb ik – in overleg met en met toestemming van – het Spinnenweb aangepast aan mijn eigen vakgebied. De zes dimensies die ik gebruik zijn; dagelijks functioneren, fysiek welzijn, mentaal welzijn, gedrag, sociaal welzijn en verrijking.
Met deze gesprekstool hoop ik dat diereigenaren beter (in)zicht krijgen hoe het met hun dier gaat en op welke manier het welzijn van hun dier verbetert kan worden. Daarnaast hoop ik een stukje bewustwording te creëren op het gebied van de (natuurlijke) behoeftes, verlangens en wensen van dieren. Ook al kunnen dieren niet praten, er is altijd een manier om met hen te communiceren en aan hen te vragen wat zij willen.